- idee lub elementy poznawcze są ze sobą ZGODNE, gdy z jednego elementu wynika inny,
- idee lub elementy poznawcze są ze sobą SPRZECZNE, jeśli z jednego wynika przeciwieństwo innego.
Jeżeli jednostka posiada jednocześnie dwa sprzeczne elementy poznawcze (np. myśli i opinie, postawy i zachowania), które są ze sobą niezgodne - pojawia się DYSONANS POZNAWCZY.
Podobnie jak POSTAWY wpływają na ZACHOWANIE - tak ZACHOWANIE (niezgodne z postawami) - może wpływać na ZMIANĘ POSTAW, pod warunkiem, że jednostka ANGAŻUJE SIĘ w zachowanie.
Zmiana postaw następuje, jeżeli jednostka ZGADZA SIĘ / ANGAŻUJE SIĘ w działanie niezgodne z własnymi postawami.
Zaangażowanie w zachowanie, wobec którego jednostka ma postawę negatywną - wywołuje napięcie i motywuje w kierunku REDUKCJI DYSONANSU.
Dysonansu można uniknąć, jeżeli od początku unika się zaangażowania. Jeżeli jednak jednostka zaangażowała się w działanie - sposobem na redukcję dysonansu jest przyjęcie, że obiekt postawy "nie jest ostatecznie taki zły", czyli przewartościowanie postawy.
PRZYKŁADY:
- ludzie, którym płaci się 1$ za ich kłamstwa, wierzą w nie bardziej niż ci, który płaci się 20$,
- wykonywanie nieprzyjemnej czynności na prośbę osoby, wobec której jednostka ma negatywne postawy - powoduje polubienie tej czynności,
- surowe kary mogą podnieść atrakcyjność zakazanych czynności, nawet jeśli te czynności są szkodliwe, stosowanie łagodniejszych kar nie stanowi wystarczającej przyczyny zewnętrznej dla redukcji dysonansu i wymaga poszukiwania uzasadnienia wewnętrznego - jednostka ocenia czynności jako mało atrakcyjne,
- prawie wszyscy niepalący zgadzają się z tym, że palenie jest szkodliwe, a połowa palących - podważa to twierdzenie,
- student, który ściąga na egzaminie - przekonuje siebie, że nikogo nie rani, wszyscy tak robią,
np. lubimy osoby, którym wyświadczyliśmy przysługę / nienawidzimy osoby, które skrzywdziliśmy (poniżamy ich, aby zredukować dysonans, np. żołnierze podczas wojny).
Dysonans poznawczy wywołuje uczucie DYSKOMFORTU i pobudza do podjęcia prób jego zredukowania przez:
1. ZMIANĘ naszego ZACHOWANIA - np. rzucenie palenia,
2. uzasadnienie naszego zachowania ZMIENIAJĄC 1 z ELEMENTÓW POZNAWCZYCH, np. przekonanie siebie, że wiedza na temat związku palenia z rakiem płuc nie jest potwierdzona jednoznacznie,
3. uzasadnienie naszego zahcowania DODAJĄC NOWE ELEMENTY POZNAWCZE, np. przekonanie siebie, że filtry zatrzymują większość substancji smolistych.
Dobrowolne przeżywanie przykrych lub trudnych doświadczeń, aby osiągnąć określony cel - zwiększa atrakcyjność tego celu i prawdopodobieństwo jego osiągnięcia.
Źródła:
1. T.M.Newcomb, R.H.Turner, P.E.Converse „Psychologia społeczna”
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz